By
Музей Вольнай Беларусі ў Варшаве запрашае на адкрыццё выставы беларускай мастачкі Марыі Гвардзейцавай «Bitter Herbs» (Горкія зёлкі). Праект прысвечаны тэмам страты, памяці, прымірэння і дыялогу паміж чалавечым і прыродным. Ён даследуе складанасць працы з памяццю пра Халакост — на тэрыторыях, дзе знаходзілася «мяжа аселасці» і дзе падчас Другой сусветнай вайны былі знішчаны сотні тысяч яўрэяў.
Падчас савецкага перыяду многія месцы масавых пахаванняў ператварыліся ў палі, паркі і лясы. Сёння яны параслі травой і дрэвамі, прырода нібы «загойвае» раны. Аднак ці азначае гэта, што чалавечая памяць таксама загойваецца?
Марыя Гвардзейцава спалучае фатаграфію, інсталяцыю і відэа, каб паказаць, як памяць пускае карані праз формы прыроды, матэрыяльныя сляды і цішыню занядбаных прастораў. Асновай даследавання стала праца з «атласам» дзікіх зёлак, сабраных на дванаццаці буйных месцах пахаванняў у Беларусі. Гэтыя расліны, высушаныя і захаваныя ў батанічных атласах, сталі асновай серыі калажоў і інсталяцый з чалавечымі валасамі і латэксавымі слаямі, што імітуюць скуру. Так мастачка паказвае, як памяць увасабляецца ў зямлі, целе і раслінах.
Гэтыя расліны, з зямлі, якая стала сведкам трагедыі, сімвалізуюць як асабістыя, так і калектыўныя спосабы запамінання. Атлас ператвараецца ў мастацкія творы, што аб’ядноўваюць дакументальнасць і метафарычнасць. «Гэты праект пра зёлкі, лясы і помнікі — пра ўсё, што засталося ад соцень тысяч забітых людзей», — кажа мастачка. — «Я хачу стварыць прастору для роздуму і дыялогу: як мы памятаем і ўшаноўваем тых, хто загінуў».
Праект прапануе гледачам досвед сустрэчы з памяццю праз прыроднае і чалавечае. Ён стварае прастору для разважання пра тое, як мы сёння памятаем і як прырода і чалавек пераплятаюцца ў гэтай памяці. Асабліва для Беларусі, дзе многія месцы Халакосту засталіся без пазнакаў і цяпер хаваюцца пад лясамі і палямі, гэтыя працы становяцца сведчаннем і напамінам пра гвалт мінулага.
Выстава «Горкія зёлкі» будзе працаваць да 6 верасня 2025 года.
Музей Вольнай Беларусі, вул. Фоксаль, 11, Варшава.
аўторак–пятніца: 16:00-20:00
субота–нядзеля: 12:00-20:00
Уваход вольны
Марыя Гвардзейцава — міждысцыплінарная візуальная мастачка, нарадзілася ў Мінску ў 1982 годзе, жыве і працуе ў Лондане. Выпускніца праграмы MA Arts and Politics у Goldsmiths, University of London, а таксама курсаў Art History, Art & Business у Sotheby’s Institute of Art. У сваіх працах яна іранічна і востра даследуе тэмы памяці, страты і палітычнай гісторыі, спалучаючы дакументальныя матэрыялы з мастацкімі метафарамі.
