By
Праект «Кава з гісторыкам» аднавіў сваю працу ў 2025 годзе і стаў адной з найбольш значных адукацыйных ініцыятыў беларускай дыяспары ў Польшчы. Мерапрыемствы праходзяць у Музеі Вольнай Беларусі (ul. Foksal 11, Варшава) два разы на месяц па суботах, а таксама плануецца пашырэнне геаграфіі сустрэч у іншыя гарады — Вільню, Беласток, Гданьск і Прагу.
Асноўная ідэя праекта — стварэнне адкрытай прасторы для сустрэч з вядомымі даследчыкамі мінуўшчыны, абмеркавання складаных тэм і фарміравання адказнага стаўлення да гісторыі Беларусі.
22 лютага адбылася першая лекцыя новага сезона — «Удзел грамадзян ВКЛ у войнах з Масквой на пачатку XVII стагоддзя».
Выступоўца — Віктар Якубаў, дацэнт, кандыдат гістарычных навук, сябра Беларускага інстытута публічнай гісторыі.
Даследчык прадставіў аналіз уплыву вайны з Масковіяй на ваенна-палітычную сітуацыю ў Вялікім Княстве Літоўскім і Еўропе, разгледзеў удзел жыхароў беларускіх, украінскіх і польскіх земляў у падзеях Дзмітрыяда, а таксама ролю войска ВКЛ у змаганні за Смаленск і Маскву.
4 сакавіка у межах праекта адбылася лекцыя «Права на супраціў у ВКЛ другой паловы XVI — пачатку XVII стст.», якую правёў Ігар Бортнік, дацэнт, кандыдат філасофскіх навук.
Падчас выступлення ўдзельнікі абмеркавалі гістарычныя карані ідэі грамадзянскага супраціву, яе юрыдычнае і маральнае асэнсаванне ў Вялікім Княстве Літоўскім, а таксама сувязь з еўрапейскімі палітычнымі традыцыямі. Асобная ўвага была нададзена пытанню, хто і пры якіх абставінах мог узяць на сябе права на абарону справядлівасці супраць улады.
22 сакавіка, напярэдадні Дня Волі, прайшла сустрэча «БНР: перамога і катастрофа 1918 года».
Лекцыю прадставіў Алесь Смалянчук, доктар гістарычных навук, прафесар Інстытута славістыкі Польскай акадэміі навук.
Спікер расказаў пра шлях беларускага грамадства да ідэі дзяржаўнасці, умовы, у якіх адбывалася абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі, і яе месца ў нацыянальнай гістарычнай памяці. Лекцыя стала важнай нагодай для асэнсавання БНР як падзеі, што стала сімвалам волі і палітычнай самасвядомасці беларусаў.
14 красавіка госцем праекта стаў гісторык і даследчык Аляксей Бацюкоў. Яго выступленне «Магілёў у часы акупацыі 1941–1944 гг.: цунамі, падпольшчыкі, канцлагер» асвятліла малавядомыя, але трагічныя старонкі гісторыі Другой сусветнай вайны.
Видэа «Кава з гісторыкам»: Аляксей Бацюкоў
Асноўная ўвага была звернутая на тэхнагенную катастрофу 1942 года, вядомую як «Магілёўскае цунамі», і дзейнасць мясцовага падполля, якое супрацьстаяла як нацысцкаму, так і савецкаму рэжымам. Лекцыя прадэманстравала складанасць выбару, перад якім апынуліся людзі ў часе акупацыі.
Вясновы цыкл завяршыла сустрэча 24 траўня на тэму «Беларусы ў міжваеннай Латвіі».
Лекцыю прачытаў Юры Грыбоўскі, прафесар, доктар навук.
Падчас сустрэчы абмяркоўваліся прычыны эміграцыі беларусаў у краіны Балтыі, умовы развіцця беларускай асветы, палітычнага і культурнага жыцця ў Латвіі, а таксама ўплыў міграцыйных працэсаў на фарміраванне нацыянальнай ідэнтычнасці.
Праект «Кава з гісторыкам» рэалізуецца пры падтрымцы Музея Вольнай Беларусі і Беларускага інстытута публічнай гісторыі. Арганізатары адзначаюць, што цікавасць да мерапрыемстваў стабільна расце, а сама ініцыятыва становіцца важнай пляцоўкай для дыялогу паміж гісторыкамі і шырокай аўдыторыяй.
У планах — далейшае пашырэнне геаграфіі сустрэч і новыя тэмы, прысвечаныя як вядомым, так і забытым старонкам беларускай гісторыі.
